نظریه «حفظ نظام» در اندیشه و عمل امام خمینی(ره)

چکیده «حفظ نظام» تعبیری در ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی ایران است که به ضرورت و اهمیت بالای حفظ و بقای این نظام بخصوص نسبت به مهمّات و واجبات سیاسی- دینی دیگر کشور اشاره دارد و در اصل، ناشی از برخی کلمات حضرت امام خمینی(ره) با این مضمون می باشد. رسال? حاضر به استخراج و تشریح این کلمات و برخی موارد سیر? عملی حضرت امام در زمان رهبری شان که ناظر بر اهمیت و اولویت بالا دادن به این مقوله در مقاطع مختلف بعد از انقلاب بوده است، می پردازد. سپس، بررسی و جمع بندی مبانی و ادل? دینی، عقلی و فقهی اهمیت این بحث در نزد امام راحل در پی خواهد آمد. همچنین، بیاناتی از امام در زمین? تاریخی برخی از مشکلات اجرایی نظام جمهوری اسلامی ایراد شده که مقول? حفظ این نظام و مصلحت حکومت اسلامی را در تزاحمات عملی مقدم بر هم? احکام دیگر شریعت ذکر می کند. این بیانات چالشهایی را در ارتباط با مقصود و مبنای واقعی آنها از نگاه امام بوجود آورده، بخصوص با ملاحظ? تأکیدات مبنایی دیگر امام در رابطه با اهداف حکومت اسلامی و اجرای احکام شریعت و مواضع قابل توجهی که ایشان در قول و فعل خود، از قضا اقتضائات اصولی و شرعی نظام را در رتبه ای بالاتر از مصلحتهای ظاهری آن می نشاندند(حتی تا سرحد هزینه های منفی برای امنیت نظام). در مجموع توازن حکومت داری و مصالح آن در حکومت اسلامی با اصولگرایی دینی و شرعی نظام، مسئله ای در ورای بسیاری از چالشهای خُردتر جمهوری اسلامی ایران در حیطه های مختلف بوده است، در حالیکه سایه ای از ابهامات و کلیشه های پُر از کاستی بر این مسئل? کلان سایه افکنده، که به هیچ وجه پاسخهایی جامع و روشن برای نحو? مواجه? مسئولان با آن چالشها بدست نمی دهد. این رساله ضمن تشریح بیشتر صورت مسئل? تزاحم پایبندی های دینی و شرعی نظام با اقتضائات بقای آن در صحن? واقعی، برخی نظرات پراکنده و جزیی حول این مسئله– چه در تفسیر اندیش? امام و چه بصورت مستقل – که در آثار داخلی طرح شده را بررسی کرده، و برخی نقاط اصلی بحث به لحاظ دینی و فقهی، که نیازمند تنقیح و نظریه پردازی جامع برای نظری? حکومت اسلامی از منظر امام خمینی و گفتمان ناب دینی هستند را تبیین می نماید. کلیدواژه: حفظ نظام، حفظ حکومت اسلامی، مصلحت، مصلحت نظام، اصول نظام، اندیش? سیاسی امام خمینی(ره)، اصولگرایی، احکام شرع.